آیا ملک شما در تصرف دیگری است؟

آیا ملک شما در تصرف دیگری است؟

این متن توسط سایت دفتر حقوقی نوآ  منتشر شده است.

یکی از شایع ترین دعاوی ملکی حال حاضر در جامعه دعاوی می باشد که منشا و علت آن تصرف و یا تعرض دیگری به ملک آنها می باشد. خوب است اگر به این امر نیز اشاره داشته باشیم که مالکیت یعنی چه ؟

مالکیت در حقوق ایران به معنای دارا بودن حق بر روی چیری است حال این حق میتواند عینی باشد مانند حق مالکیت بر املاک و یا حق دینی باشد مانند طلب در هر دو حالت فرد ذی حق یا دارای حق را مالک و حقوق او را حقوق مالکانه می دانیم.

در حقوق ایران و فقه شیعه مالکیت را بالاترین حق از حقوق مدنی می دانند حال اگر این حق توسط شخص دیگری مورد تعرض قرار بگیرد و یا مال متعلق به وی مورد تصرف قرار بگیرد تکلیف چیست ؟

در این کوتاه نوشت پیش رو سعی می گردد تا صرفاً تصرف و تعرض به املاک و اموال غیر منقول را بررسی نمود فلذا بدون اطاله زمان و مستقیم وارد این بحث می شویم

نکته بسیار مهم: اگر دارای ملکی هستید و فردی بدون اجازه شما به ملک وارد شده ، آن را تصرف نموده است و یا به حقوق شما مانند رفت و آمد و … تعرض نموده است او متجاوز یا غاصب بوده و می توانید از طریق دعاوی حقوقی و یا شکایت کیفری او را مورد پیگرد قرار دهید.

1- دعوای خلع ید 

دعوای خلع ید یا غصب دعوایی است که از طرف مالک ملک اقامه می شود و خواهان یا مالک از دادگاه می خواهد که سلطه نامشروع متصرف را از بین ببرد، لذا ضروری است ابتدا خواهان دعوی، مالکیت خود بر مال موضوع دعوی را به اثبات برساند و اگر خواهان مالک ملک نباشد دعوای وی رد می شود چون از لحاظ قانونی ذی نفع محسوب نمی شود.

بنابراین اگر کسی مالک ملکی نباشد و دلایلی برای اثبات مالکیت خود نداشته باشد، باید بدوا برای اثبات مالکیت خود اقدام  و پس از گرفتن حکم قطعی، دعوای خلع ید را مطرح نماید. در این راستا وحدت رویه ای به شماره 672 مورخ 1 / 10 / 1383 وجود دارد که مالکیت خواهان دعوی را برای طرح دعوی خلع ید ضروری دانسته است. مطابق با رأی وحدت رویه دعوی خلع ید فرع بر مالکیت می باشد. بنابراین، طرح  این دعوی قبل از احراز مالکیت قابل استماع نیست.

در صورتی که خواهان فاقد مالکیت ثبتی باشد دعوی وی قابلیت استماع نخواهد داشت. ملاک مالکیت ثبت در دفتر املاک است و مطابق مواد 46 و 47 و به ویژه ماده 22 قانون ثبت قانون کسی را مالک می شناسد که ملک به نام او در دفتر املاک به نام شخص به ثبت رسیده باشد.

فلذا این نکته بسیار حائز اهمیت است که زمانی فرد می تواند دعوی خلع ید علیه متصرف مطرح نماید که دارای سند رسمی مالکیت مطابق قوانین جاری کشور باشد اما اگر دارای سند مالکیت نیستید این امر جای نگرانی ندارد و میتوانید دعاوی دیگری را جهت احقاق حقوق خود مطرح نمایید که در آتیه به آن خواهیم پرداخت.

2- دعوی رفع تصرف عدوانی 

یکی از انواع دعاوی تصرف، دعوای تصرف عدوانی بوده که دعوای تصرف عدوانی را می توان به صورت حقوقی و کیفری، اقامه کرد. از جمله تفاوت این دو نوع دعوا، این است که اقامه دعوای تصرف عدوانی حقوقی، هیچگونه مجازاتی را برای متصرف در پی ندارد و صرفا می توان حکم رفع تصرف وی را از دادگاه گرفت اما در تصرف عدوانی کیفری، متصرف، مجازات نیز خواهد شد.

ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی، در تعریف دعوای تصرف عدوانی، مقرر می دارد: “دعوای تصرف عدوانی، عبارت است از ادعای متصرف سابق، مبنی بر اینکه دیگری، بدون رضایت او، مال غیر منقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال، درخواست می نماید.”

بنابراین، اقامه دعوای رفع تصرف عدوانی حقوقی، زمانی ممکن و متصور است که تصرف عدوانی، رخ داده باشد؛ یعنی شخصی، مال غیر منقول متعلق به دیگری را که سابقا در تصرف او بوده، بدون مجوز قانونی و بدون اذن و اجازه متصرف سابق، تصرف کند و متصرف سابق، بخواهد اقدام به اقامه دعوی نماید.

نکته بسیار مهم در این خصوص آن است که در دعوای تصرف غدوانی خواهان یا شاکی بایستی تصرف سابق خود را اثبات نمایند.

3 – دعوی ممانعت از حق 

ممانعت از حق را می توان وضعیتی دانست که دارنده یک حق، به واسطه اعمال و رفتار کسی، نتواند از حق خود استفاده کند و به عبارتی، شخص دیگری، مانع استفاده صاحب حق، از حق خود شود. برای تعریف دعوای ممانعت از حق، باید به قانون آیین دادرسی مدنی، رجوع کرد.

بر اساس این ماده، رفع ممانعت از حق، ناظر به حق ارتفاق و حق انتفاعی است که شخصی، در ملک دیگری دارد. لازم به ذکر است که حق انتفاع، حقی است که توسط مالک مال منقول یا غیر منقولی، جهت استفاده از منافع آن، برای شخص دیگر، برقرار می شود، اما، مالکیت منافع، در آن، منتقل نمی گردد. حق ارتفاق، صرفا در خصوص اموال غیر منقول بوده و به معنای این می باشد که حقی، نظیر حق عبور، توسط صاحب ملکی، به شخص دیگر داده می شود، تا او بتواند، از ملک خود، حداکثر استفاده را ببرد.

4- دعوی مزاحمت

بر اساس ماده ۱۶۲ قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب ، دعوای مزاحمت به دعوایی گفته می شود که بر اساس آن متصرف مال غیر منقول درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را می کند که مزاحم متصرفات او است بدون اینکه مال را از تصرف او خارج کرده باشد.

زمانی مزاحمت شمول قانون مذکور می باشد که خواهان حقی را برای خود قائل شود و دیگری مانع استیفاء از آن حق شود.

نکته قابل ذکر این است که باید مزاحمت فعلیت داشته باشد بدین معنا که اگر مزاحمتی سابقاً وجود داشته و اکنون از بین رفته است و یا در شرف وقوع می باشد جزء مصادیق دعوای مزاحمت قرار نمی گیرد.

امید است توانسته باشیم در این متن کوتاه به موکلین عزیز دفتر حقوقی نوآ در خصوص رفع تصرف ار املاک خویش یاری داده باشیم. در صورتی که در این خصوص نیاز به دریافت مشاوره دارید و یا نیازمند یاری وکلای خبره می باشید می توانید از طُرُق ارتباطی دفتر حقوقی نوآ اقدام نموده و تیم متعهد دفتر حقوقی نوآ را در کنار خود داشته باشد. 

ارائه شده توسط دفتر حقوقی نوآ